سفارش تبلیغ
صبا ویژن

کنیبالیزیشن چیست؟ آموزش شناسایی و رفع مشکل

در نیمه تاریک و کمتر شناخته شده سئو، مفاهیم و موضوعات مهمی وجود دارند که اگر به آن‌ها توجه نکنیم، تاثیر منفی روی جایگاه سایت می‌گذارند. یکی از این موارد کمتر شناخته شده Keyword Cannibalization یا هم‌نوع خواری کلمات کلیدی است.

اگر با جستجوی یک کلمه کلیدی دو یا چند صفحه از سایت ما در نتایج گوگل نمایش داده شود، اتفاق خوبی است؟ همیشه نه! در برخی موارد این اتفاق شبیه به یک فاجعه است؛ زیرا صفحات ما در حال رقابت و بلعیدن یکدیگر هستند!

Cannibalization یا هم‌نوع خواری می‌تواند تأثیر منفی روی جایگاه و رتبه بندی صفحات سایت ما بگذارد. برای همین قصد داریم با قدم گذاشتن به نیمه تاریک سئو، راه‌های پیدا کردن مشکل همنوع خواری در بین صفحات سایت و نحوه رفع این مشکل را پیدا کنیم.

مفهوم عبارت Cannibalization در دنیای بازاریابی و فروش

کنیبالیزیشن مختص سئو نیست، بلکه در بازاریابی و فروش نیز به‌کار برده می‌شود. اگر برند ما محصولی تولید کند که با فروش آن، فروش یکی دیگر از محصولات ما کاهش یابد، در اصطلاح هم‌نوع خواری یا کنیبالیزیشن رخ داده است. مثال بزنیم؛ شرکت سامسونگ هر سال محصولات جدیدی را روانه بازار می‌کند. با معرفی یک گوشی پرچم‌دار مثل گلکسی نوت 20 فروش محصولات قبلی مانند نوت 10 کاهش می‌یابد. تولید و عرضه هم‌زمان این دو محصول موجب سردرگمی کاربر هنگام خرید و افزایش هزینه‌های تولید و بازاریابی می‌شود. در نتیجه با معرفی یک محصول جدید نمونه‌های مشابه دیگر تولید و عرضه نمی‌شوند.

البته هر محصول جدیدی رقیب محصولات پیشین نیست، مثلا عرضه مدل A51 با هدف‌گیری بخش دیگری از مشتریان نمی‌تواند تاثیر مستقیم بر فروش مدل‌های پرچمدار باشد، بلکه کمک می‌کند تا سهم سامسونگ از بازار فروش گوشی همراه افزایش یافته و طیف وسیع‌تری از مشتریان را پاسخ‌گو باشد.

منظور از Keyword Cannibalization چیست؟ مفهموم همنوع خواری در سئو

در اغلب موارد Cannibalization زمانی رخ می‌دهد که دو یا چند صفحه از سایت ما برای یک کلمه کلیدی (شما بخوانید مفهوم کلیدی) یکسان یا چند کلمه کلیدی بسیار مشابه و نزدیک به یکدیگر بهینه شده باشند. در این صورت گوگل نمی‌تواند تشخیص دهد که کدام یک از این صفحات پاسخ بهتری برای عبارت جستجو شده ارائه می‌دهند و هر دو آن‌ها را در نتایج گوگل نمایش می‌دهد تا خود کاربر در این مورد تصمیم‌گیری کند.

مشکل اصلی این‌جاست که؛ اگر هر دو صفحه ما دارای موضوع و هدف یکسان باشند، کاربران نیز متوجه تفاوت آن‌ها نخواهند شد به صورت تصادفی روی آن‌ها کلیک می‌کنند. این موضوع شانس کسب آمار کلیک بیشتر و جایگاه بهتر را از این صفحات می‌گیرد. به این ترتیب صفحات سایت ما در حال بلعیدن فرصت‌های رتبه گیری یکدیگر خواهند بود.

تصویر زیر یک نمونه واضح در سایت فیدیبو است، دو صفحه که هدف و ماهیت کاملا یکسانی داشته و هر دو در نتایج جستجو نمایش داده می‌شوند، ولی نه در رتبه‌های بالا!

البته استثناهایی نیز وجود دارد!

این‌که دو صفحه از سایت ما دارای یک کلمه کلیدی هدف هستند، لزوما به این معنا نیست که Cannibalization رخ داده است.

کنیبالیزیشن به هدف و مفهوم صفحات بستگی دارد

زمانی همنوع خواری رخ می‌دهد که هدف و مفهوم دو صفحه یکسان باشد. اگر هدف صفحات ما با هم فرق می‌کند ولی در نتیجه جستجوی یک کلمه کلیدی خاص هر دو جایگاه مناسبی دارند، همنوع خواری رخ نداده است.

برای مثال اگر عبارت “کتاب سئو برای همیشه” را در گوگل سرچ کنیم با تصویر زیر روبه رو می‌شویم:

سایت آکادمی وبسیما دارای دو صفحه در نتایج جستجو است. آیا وجود 2 صفحه از یک سایت در نتایج جستجوی یک کلمه کلیدی به معنای کنیبالیزیشن است؟ برای پاسخ به این سؤال باید ابتدا هدف این صفحات را بررسی کنیم.

جایگاه اول؛ صفحه معرفی و دانلود کتاب است و جایگاه دوم؛ آرشیو همه کتاب‌های سئو در سایت وبسیما. این دو صفحه اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند و برای یک مفهوم مشابه طراحی نشدند. در واقع اینجا گوگل صفحاتی را به کاربر پیشنهاد داده که کاربردی مستقل و متفاوت از یکدیگر دارند.

گوگل و کاربران به خوبی متوجه تفاوت این صفحات با یکدیگر می‌شوند. به این ترتیب وجود این 2 صفحه در کنار هم در نتایج جستجو منجربه Keyword Cannibalization در سایت ما نخواهد شد.

چرا کنیبالیزیشن به سئو سایت آسیب می‌زند؟

تا اینجا مهم‌ترین نکته‌ای که برای درک مفهوم همنوع خواری در سئو یاد گرفتیم این است که؛ وجود دو یا چند صفحه با کلمه کلیدی مشابه، تا زمانی که هدف این صفحات یکسان نباشد، به معنای Cannibalization نیست. در این بخش قصد داریم متداول‌ترین مشکلاتی که کنیبالیزیشن در سایت ما ایجاد می‌کند را بررسی کنیم.

1- تغییر صفحه پیشنهادی در نتایج جستجو

گاهی اوقات مشاهده می‌کنیم که در نتایج سرچ یک کلمه کلیدی جایگاه داریم؛ اما در طول زمان صفحات مختلفی از سایت ما در صفحه جستجوی گوگل برای آن کلمه کلیدی نمایش داده می‌شوند. در این موارد با مشکل تغییر URL ها در نتایج جستجو رو به رو می‌شویم. مشاهده چنین اتفاقاتی معمولاً به این معنی است که گوگل نمی‌تواند بفهمد که کدام صفحه ما باید برای این کلمه کلیدی جایگاه بگیرد.

برای مثال یک صفحه از سایت ما که نرخ کلیک بالایی دارد، توسط صفحه دیگر که نرخ کلیک کمتری دارد، کنیبال می‌شود. در نتیجه گوگل مرتباً این دو صفحه را به جای هم در نتایج جستجو نمایش می‌دهد. به این ترتیب صفحه‌ای که هدف اصلی ما برای این عبارت است شانس جذب کاربران بیشتر را از دست خواهد داد.

2- نوسان رتبه و جایگاه صفحات در نتایج جستجو

تغییر صفحه هدف معمولا با تغییر جایگاه هم همراه است. در چنین شرایطی، زمانی‌که اطلاعات جمع‌آوری شده را بررسی می‌کنیم متوجه تغییرات ناگهانی در رتبه سایت در یک عبارت خواهیم شد. به‌عنوان مثال یکی از این صفحات در رتبه 4 و دیگری در رتبه 8 نمایش داده شده و جایگاه ما در عبارت هدف به صورت مداوم تغییر می‌کند.

3- هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی سخت می‌شود

دو صفحه که هردو پاسخ مناسبی برای کاربر بوده و در نتایج جستجو جایگاه دارند، انتخاب میان آن‌ها واقعا سخت است. حتی هنگام لینک‌سازی داخلی و خارجی نیز نمی‌توانیم تصمیم بگیریم که کدام‌یک پیشنهاد بهتری برای کاربر بوده و باید جایگاه بالاتری داشته باشند.

در این موارد، اعتبار صفحات ما به جای تمرکز روی یک صفحه بین دو یا چند صفحه تقسیم می‌شود و هیچ یک از صفحات به اندازه‌ای قوی نیستند که جایگاه بالاتری کسب کنند.

4- جایگاه گرفتن یک صفحه اشتباه

یکی دیگر از مواردی که ممکن است با آن رو به رو شویم، مشکل جایگاه گرفتن یک صفحه اشتباه به جای صفحه مد نظر ما است.

این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که صفحه یک محصول به جای صفحه دسته‌بندی (یا برعکس) در نتایج جستجو نمایش داده می‌شود. برای مثال زمانی که کاربر عبارت “هندزفری بی سیم سامسونگ” را جستجو می‌کند انتظار دارد یک صفحه دسته‌بندی که گزینه‌های متفاوتی در آن نمایش داده شده را ببیند. اگر صفحه مربوط به یک محصول خاص نمایش داده شود، به دلیل محدود بودن انتخاب شانس تبدیل کاربر به خریدار کاهش پیدا می‌کند. (تصویر زیر)

چگونه کنیبالیزیشن را تشخیص دهیم؟ در جستجوی هم‌نوع‌خوارها!

پیدا کردن صفحاتی که در رقابت با یکدیگر هستند، به‌ویژه در سایت‌هایی که تعداد صفحات زیادی دارند یا محتوای آن توسط یک تیم بزرگ مدیریت می‌شود، کار ساده‌ای نیست. البته کار نشد ندارد، خوشبختانه ابزارهای قدرتمند و روش‌های متعددی برای برای بررسی همنوع خواری بین صفحات سایت وجود دارند. که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

1- تشخیص کنیبالیزیشن با استفاده از گوگل سرچ کنسول

گوگل سرچ کنسول ابزار اصلی ما برای بررسی سئو سایت است. این ابزار قدرتمند به ما کمک می‌کند تا به راحتی مشکلات مربوط به کنیبالیزیشن را در سایت خود تشخیص دهیم.

با انتخاب PERFORMANCE از منو سمت چپ در سرچ کنسول می‌توانیم لیست لیستی از مفاهیم کلیدی که سایت ما از طریق آن‌ها ایمپرشن و کلیک دریافت می‌کند را مشاهده کنیم. با کلیک روی یکی از این QUERIY ها و انتخاب تب PAGES، لیستی از صفحاتی که برای آن کلمه کلیدی رتبه گرفته‌اند نمایش داده می‌شود. در اینجا می‌توانیم آمار کلیک و ایمپرشن این صفحات را ببینیم.

اگر برای یک کلمه کلیدی خاص، چند صفحه مختلف با آمار نزدیک به هم وجود داشته باشد، باید این این صفحات را از نظر کنیبالیزیشن بررسی کنیم.در عبارات عمومی و پرجستجو، نمایش چند صفحه از سایت ما به صورت Site Link طبیعی است و این اتفاق را نمی‌توان نمونه‌ای از کنیبالیزیشن دانست. برای همین مثال بالا اگر صفحه نتایج جستجو را بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که نمایش این صفحات با این عبارت نه تنها یک مشکل نیست بلکه به بهبود تجربه کاربری کمک می‌کند.

2- استفاده از تکنیک Site: برای تشخیص کنیبالیزیشن

علاوه بر سرچ کنسول، تکنیک ساده و کاربردی استفاده از عملگر Site: نیز به ما در تشخیص کنیبالیزیشن کمک می‌کند. برای استفاده از این تکنیک کافی است تا در نوار جستجو گوگل کلمه کلیدی مدنظر را به صورت زیر وارد کنیم:

Site:example.com کلمه کلیدی

برای مثال ما از این تکنیک برای بررسی صفحاتی که برای کلمه کلیدی “سفر به مشهد” که در سایت علی‌بابا ایندکس شده‌اند، استفاده کرد.

همانطور که مشاهده می‌کنید سه مقاله از سایت نمایش داده می‌شوند که از نظر موضوع به هم شبیه هستند. ولی لزوما این همه آنها در رقابت با یکدیگر نیستند، نتیجه اول مفهوم “راهنمای سفر به مشهد” را هدف‌گذاری کرده و نتیجه سوم مفهوم “سفر یک روزه به مشهد” در نتیجه این دو با هم در رقابت نبوده و نمونه‌ای از کنیبالیزیشن نیستند.

مشکل اصلی در هر دو روش این است که فرآیند به صورت دستی و به ازای هر کلمه کلیدی انجام می‌شود، این کار ممکن است زمان و انرژی زیادی از شما صرف کند به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم فرآیند ارزیابی را با عبارات مهم و پرجستجوی سایت خود آغاز کنید.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که؛

معمولا مشکل کنیبالیزیشن تقصیر تیم تولید محتوا نیست!

این اتفاق یا در طی طراحی و تدوین استراتژی سئو رخ می‌دهد یا به دلیل وجود ایرادات فنی در سایت ایجاد می‌شود. در کارگاه آموزشی تدوین استراتژی سئو به صورت دقیق و کاربردی در مورد ماهیت صفحات، تحقیق کلمات کلیدی و درک هدف کاربر از جستجو صحبت می‌کنیم، برآیند اینها موجب می‌شود تا هرگز با مشکلی مثل رقابت دو صفحه با یکدیگر مواجه نشویم.

البته شرکت در این دوره، برای شروعِ یادگیری سئو مناسب نیست، اگر به تازگی با مفهوم سئو آشنا شدید و هنوز ابتدای راه هستید بهتر است مسیر یادگیری را مطابق با پیشنهادات ما در صفحه آموزش سئو دنبال کنید.

چگونه مشکل کنیبالیزیشن را حل کنیم؟ بدون آسیب به رتبه و بازدید

بعد از اینکه صفحات همنوع خوار که درحال خوردن ترافیک و منابع با اهمیت ما هستند را پیدا کردیم، نوبت به مبارزه با آن‌ها می‌رسد.

در همین ابتدا باید به این نکته مهم توجه کنیم که هیچ نسخه یکتایی برای حل مشکل کنیبالیزیشن وجود ندارد. به زبان ساده‌تر نمی‌توان با یک روش همه مشکلات را حل کرد. ما در اینجا راه‌حل‌های رایجی را معرفی می‌کنیم که تجربه استفاده از آن‌ها را داشته‌ایم و طیف وسیعی از شرایط را پوشش می‌دهند.

روش اول؛ حذف و ریدایرکت کردن صفحات با استفاده از ریدایرکت 301

زمانی‌که چند صفحه با محتوای یکسان و شبیه به‌هم در سایت داریم که در حال همنوع خواری هستند، یکی از بهترین راه‌ها، انتخاب یک صفحه و پاک کردن صفحات مزاحم است.

روش کار به این گونه است که ابتدا قوی‌ترین و بهترین صفحه را انتخاب می‌کنیم. بررسی لینک‌های دریافتی، ترافیک ورودی و جایگاه صفحه در نتایج گوگل به ما کمک می‌کنند تا بهترین صفحه را پیدا کنیم. حالا به راحتی سایر صفحات را پاک کرده و با استفاده از ریدایرکت 301 ارزش و اعتبار آن‌ها را به صفحه هدف منتقل می‌کنیم. با این کار ربات‌های گوگل و بازدید کنندگان را به بهترین صفحه بازمانده هدایت می‌کنیم. 


 به طور کامل در مورد ریدایرکت 301 و نحوه استفاده از آن صحبت کرده‌ایم.

 

این روش معمولاً راحت‌ترین راه خلاص شدن از شر همنوع خواری است. ولی فراموش نکنید بعد از پاک کردن صفحات، لینک‌های ورودی به آن‌ها از سایر صفحات را هم به روز رسانی کنید تا سایت شما با مشکل لینک‌های شکسته یا ریدایرکت‌های تودرتو مواجه نشود. 


ادغام و تلفیق صفحات برای ایجاد یک صفحه قدرتمند

پیشنهاد می‌کنیم قبل از حذف و ریدایرکت صفحات، محتوای آن‌ها را به دقت بررسی کنید، اگر متن‌، تصویر یا ویدئو ارزشمندی در این صفحات وجود دارد بهتر است به صفحه هدف منتقل شده و با صرف کمی زمان برای بازنویسی و گردآوری محتوایی جامع و کاربردی به کاربر ارائه دهیم.

روش دوم؛ بازبینی در لینک‌سازی داخلی و خارجی

اگر در هنگام لینک سازی داخلی از یک انکر تکست یکسان برای لینک دادن به صفحات مختلف سایت استفاده کرده باشیم، ممکن است با مشکل کنیبالیزیشن رو به رو شویم. در بسیاری از موارد بازسازی ساختار لینک سازی داخلی سایت به ما کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به همنوع خواری بین صفحات را حل کنیم.

در هنگام لینک سازی داخلی باید مطمئن شویم لینک‌ها به درستی و با انکر تکست های متنوع به صفحات مد نظر ما لینک شده باشند. لینک دادن به صفحات مشابه با انکر تکست مشابه سیگنال منفی است که در رتبه بندی تأثیر بدی خواهد گذاشت.

بازنگری در لینک‌های داخلی، به تنهایی نمی‌تواند تمام مشکلات ما را حل کند. معمولاً از این روش بعد از حذف صفحات و ریدایرکت کردن آن‌ها استفاده می‌کنیم.

روش سوم؛ حل مشکل کنیبالیزیشن با استفاده از تگ کنونیکال

در بعضی از موارد نمی‌توانیم به راحتی صفحات مشابه را حذف و ریدایرکت کرده (با ریدایرکت 301 صفحه مورد نظر دیگر به صورت مستقیم در دسترس کاربر نیست) و فقط یک صفحه را نگه داریم؛ چرا که این صفحات برای کاربران کاربردی و ارزشمند هستند ولی در استراتژی سئو سایت جایی ندارند.

به‌عنوان مثال در یک فروشگاه اینترنتی با انتخاب فیلترها یا استفاده از گزینه‌های مرتب‌سازی صفحات جدیدی (با آدرس داینامیک) تولید می‌شوند که ماهیت متفاوت و هدف جدیدی ندارند. اگر این آدرس‌ها به‌عنوان صفحاتی مجزا توسط گوگل ایندکس شوند علاوه بر اینکه رقیب یکدیگر می‌شوند ، بودجه خزش سایت را نیز بی‌دلیل مصرف می‌کنند. در این موارد باید از تگ کنونیکال استفاده کنیم.

گاهی اوقات عدم توجه به جزئیات ساده اما مهم در صفحات سایت، سهواً باعث ایجاد کنیبالیزیشن می‌شویم. برای مثال فرض کنید یک محصول با سه رنگ متفاوت داریم. در صورتی که با انتخاب رنگ جدید URL صفحات تغییر کند اما H1، عنوان و سایر اطلاعات صفحه بدون تغییر باقی بمانند، ما شاهد سه صفحه با URL متفاوت و محتوای یکسان خواهیم بود. در صورتی که از تگ کنونیکال برای این صفحات استفاده نکنیم، هزاران صفحه با آدرس متفاوت و محتوای یکسان در خواهیم داشت که گوگل در تشخیص آن‌ها دچار مشکل خواهد شد.

با استفاده از این تگ، می‌توانیم بهترین صفحه را به گوگل معرفی کنیم و از گوگل بخواهیم که صفحه مورد نظر ما را ایندکس و رتبه بندی کند. به این ترتیب نیازی به حذف صفحات دیگر نیست. کنونیکال یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین مفاهیم سئو است. پیشنهاد می‌کنیم راهنمای کامل ما در مورد تگ کنونیکال را مطالعه کنید.

روش چهارم؛ استفاده از تگ Noindex؛ مسدود کردن صفحه برای ربات‌های گوگل

از تگ noindex هم زمانی استفاده می‌کنیم که امکان حذف و ریدایرکت صفحات دارای مشکل وجود نداشته و آدرس صفحات ایجاد شده قابل پیش‌بینی باشد. برای استفاده از تگ نو ایندکس را در قسمت هدر صفحات قرار دهیم تا گوگل آن‌ها را ایندکس نکند.

<‌meta name="robots" content="noindex, follow" ‌/>

با استفاده از این روش همه صفحات در سایت ما باقی می‌مانند. با این حال، تنها صفحه‌ای که تگ نو ایندکس ندارد توسط گوگل ایندکس و در نتایج نمایش داده می‌شود. به این ترتیب می‌توانیم مشکل نمایش چند صفحه با محتوای مشابه در نتایج گوگل را حل کنیم.

دقت کنید که محدودکردن دسترسی گوگل به صفحات سایت از طریق فایل Robots.txt نیز امکان‌پذیر است ولی در برخی موارد گوگل به خودش اجازه می‌دهد تا دستورات ما را نادیده گرفته و صفحات را ایندکس کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای اطمینان بیشتر از تگ noindex در خود صفحه استفاده شود.

 

تگ کنونیکال یا تگ نو ایندکس؟ کدام یک برای مقابله با کنیبالیزیشن گزینه بهتری هستند؟

به نظر می‌آید از لحاظ عملکرد تگ نو ایندکس و تگ کنونیکال شباهت زیادی با هم داشته باشند. ولی در حقیقت این دو تگ سیگنال‌ها و اطلاعات بسیار متفاوتی را برای گوگل ارسال می‌کنند.

  • تگ کنونیکال به ربات‌های گوگل کمک می‌کند تا تشخیص دهند کدام مطلب باید رتبه بندی شود. با این کار ارزش لینک‌های خارجی و داخلی که به صفحات جانبی ارجاع شده به صفحه هدف منتقل می‌شوند.
  • در مقابل تگ نو ایندکس فقط به ربات‌ها علامت می‌دهد که این صفحه نباید ایندکس شود و هیچ اشاره‌ای به محتوای اصلی که ربات‌های گوگل به دنبال آن هستند نمی‌کند.

به این ترتیب استفاده از تگ کنونیکال گزینه بسیار بهتری نسبت به نو ایندکس است. جان مولر، وبمستر ارشد گوگل، در این باره می‌گوید:

«تگ نو ایندکس (به تنهایی) و disallow (به طور کلی) سیگنال‌های روشنی برای کنیبالیزیشن نیستند. وجود noindex در صفحه، اطلاعات زیادی به ما نمی‌دهد.

همچنین استفاده همزمان از نو ایندکس و کنونیکال کار اشتباهی است. اینکار باعث انتقال اطلاعات متناقضی برای ما می‌شود. در صورت وجود هردو تگ در صفحه، ما rel=canonical را انتخاب می‌کنیم و آن را به noindex ترجیح می‌دهیم.»

کنیبالیزیشن بین ترافیک تبلیغاتی و ترافیک ارگانیک

کنیبالیزیشن معمولاً موضوعی مرتبط با سئو و ترافیک ارگانیک است اما آیا استراتژی‌های تبلیغاتی می‌تواند ترافیک ارگانیک سایت را تحت تأثیر قرار دهد و باعث کنیبالیزیشن شود؟

با اینکه این موضوع عجیب به نظر می‌رسد، اما احتمال رخ دادن آن در موارد خاصی وجود دارد.

سخن پایانی؛ رفع مشکل کنیبالیزیشن ساده نیست!

مشکل همنوع خواری در کلمات کلیدی یکی از رایج‌ترین مشکلات سئو است که ضربه زیادی به سایت ما می زند. به جرات می‌توان گفت که شناسایی و رفع مشکل کنیبالیزیشن نیازمند تخصص و تجربه زیاد در حوزه سئو است چرا که باید در هر 4 حوزه تدوین استراتژی، تولید محتوا، لینک‌سازی و تکنیکال دانش کافی را داشته باشیم.

آن‌چه در این مقاله آموختیم به ما کمک می‌کند که این مشکل را در سایت خود شناسایی کنیم ولی شاید برای رفع آن نیاز به مشورت با یک متخصص و پیدا کردن یک راه حل براساس ساختار و امکانات سایت باشیم. اگر بعد از مطالعه مقاله هم‌چنان تصمیم‌گیری برای شما سخت است پیشنهاد می‌کنیم در بخش نظرات همین صفحه مشکل را مطرح کنید تا کارشناسان وبسیما پاسخ‌گوی شما باشند.